46 / 62
46
นิตยสาร สสวท
ที่มา :
https://i.ytimg.com/vi/aHifpq4buDs/maxresdefault.jpgในการวิจัยการศึกษาหรือการวิจัยเชิงคุณภาพ
นิยมใชวิธีการสัมภาษณ์แบบไม่มีโครงสร้าง ประเภทการ
สัมภาษณ์เชิงลึก (In-depth Interview) (มานพ 2550) เพื่อช่วย
เพิ่มข้อมูลที่ได้รวบรวมมาจากวิธีการอื่นๆ ได้มากขึ้น สามารถ
ตรวจสอบความเป็นจริงของข้อมูลที่ได้โดยเก็บรวบรวมมา
ก่อน หรือตรวจสอบร่องรอยอื่นๆที่ไม่สามารถแสดงออกมา
ด้วยค�ำพูด
การสัมภาษณ์เชิงลึก
เป็นวิธีการรวบรวมข้อมูล
โดยไม่ใช้แบบสอบถาม แต่ใช้ค�ำถามปลายเปิดที่มีความ
ละเอียด เพื่อจะได้ข้อมูลที่เป็นประโยชน์ต่อผู้วิจัยมากที่สุด
โดยมีแนวของค�ำถามให้ผู้สัมภาษณ์เป็นผู้ถามผู้ให้สัมภาษณ์
ในลักษณะเจาะลึก จึงต้องอาศัยความสามารถพิเศษของ
ผู้สัมภาษณ์ในการค้นหารายละเอียดในประเด็นที่ต้องการศึกษา
อย่างลึกซึ้ง การสัมภาษณ์เชิงลึกนี้มักกระท�ำในประชากร
กลุ่มเล็กๆ และมุ่งหวังให้ผู้ถูกสัมภาษณ์แสดงความคิดเห็น
หรืออธิบายรายละเอียดเกี่ยวกับความส�ำคัญของเรื่อง
และสถานการณ์ ตลอดจนความเชื่อ และความหมายต่างๆ
อย่างลึกซึ้ง
Rita (1999) ได้กล่าวถึงขั้นตอนการสัมภาษณ์
เชิงลึกว่าแบ่งเป็น 3 ขั้นตอน ซึ่งเหมาะกับสภาพการท�ำงานที่เป็น
แบบกึ่งทางการ แต่ต้องการบรรยากาศที่ท�ำให้ผู้ถูกสัมภาษณ์
รู้สึกสบายใจ และสามารถให้ข้อมูลเชิงลึกได้มากขึ้น โดยมี
ขั้นตอนดังนี้
1. ขั้นเริ่มสัมภาษณ์
ผู้สัมภาษณ์ควรแนะน�ำ
ตนเอง บอกจุดมุ่งหมายของการสัมภาษณ์ พร้อมทั้งพยายาม
ชี้แนะผู้ให้สัมภาษณ์ตระหนักว่าเขามีส่วนส�ำคัญมากในการ
ท�ำให้งานเก็บรวบรวมข้อมูลครั้งนี้ส�ำเร็จลุล่วงไปได้อย่าง
สมบูรณ์ และควรชี้แจงผู้ให้สัมภาษณ์ด้วยว่าข้อมูลที่ได้ในครั้งนี้
เป็นความลับ และจะไม่มีผลกระทบใดๆ ต่อผู้ให้สัมภาษณ์
ถ้าผู้สัมภาษณ์จะบันทึกเทปการสัมภาษณ์ควรแจ้ งและ
ขออนุญาตผู้ให้สัมภาษณ์ก่อน ทั้งนี้ผู้สัมภาษณ์ควรสร้าง
บรรยากาศ และสัมพันธภาพที่ดีในการสัมภาษณ์ โดยใช้เวลา
เล็กน้อยในการสนทนาเรื่องที่ผู้ถูกสัมภาษณ์สนใจ เพื่อให้ผู้ถูก
สัมภาษณ์มีความคุ้นเคย มีความรู้สึกเป็นมิตรและไว้วางใจ
ผู้สัมภาษณ์
2. ขั้นสัมภาษณ์เนื้อหา
ผู้สัมภาษณ์ไม่ควรวิพากษ์
วิจารณ์ หรือสั่งสอนผู้ให้สัมภาษณ์ ในกรณีที่ผู้ให้สัมภาษณ์
ให้ข้อมูลหรือมีพฤติกรรมที่ขัดแย้งกับที่สังคมยอมรับใน
ขณะมีการสัมภาษณ์ ในกรณีที่ผู้สัมภาษณ์ยังไม่ได้ค�ำตอบ
ที่ชัดเจนหรือเป็นที่พอใจ ผู้สัมภาษณ์ไม่ควรจะเร่งรัดหรือ
คาดคั้นค�ำตอบจากผู้ให้สัมภาษณ์ และถ้าคนทั้งสองยังไม่
คุ้นเคยกันก็อาจจะผ่านค�ำถามนั้นไปก่อน เมื่อจบการ
สัมภาษณ์แล้วจึงค่อยย้อนกลับมาถามใหม่ โดยกล่าวในเชิง
ทบทวนค�ำถามหรือทบทวนค�ำตอบอย่างสุภาพ ในขณะเดียวกัน
ผู้สัมภาษณ์ต้องจดบันทึกการสัมภาษณ์อย่างรวดเร็ว เพื่อมิให้
เสียบรรยากาศการสัมภาษณ์ หรือการสัมภาษณ์ขาดตอน
ผู้สัมภาษณ์ควรบันทึกเทปเสียงเพื่อให้การจัดเก็บข้อมูล ครบถ้วน
และสมบูรณ์ (ต้องได้รับอนุญาตจากผู้ให้สัมภาษณ์แล้ว)