22 / 62
22
นิตยสาร สสวท
ภาพ 2
ส่วนสว่างของดวงจันทร์ ณ ต�ำแหน่งต่างๆ ขณะโคจรรอบโลก ภาพดวงจันทร์
ที่อยู่วงนอก เป็นภาพที่ผู้สังเกตบนโลกเห็น
ดิถีของดวงจันทร์หรือปรากฏการณ์ข้างขึ้นข้างแรม เกิดจากการที่ดวงจันทร์ได้รับแสงจากดวงอาทิตย์
และโคจรรอบโลก ท�ำให้คนบนโลกเห็นแสงสะท้อนจากดวงจันทร์แตกต่างกันไปในแต่ละคืน โดยดวงจันทร์
ใช้เวลาในการโคจรรอบโลกประมาณ 29.5 วัน การที่เราสังเกตเห็นดวงจันทร์สว่างเต็มดวง แล้วส่วนสว่าง
ค่อยๆ ลดลงจนกระทั่งมืดทั้งดวง เรียกช่วงดังกล่าวว่า
ข้างแรม (Waning)
วันที่ดวงจันทร์มืดทั้งดวง เรียกวันแรม 15 ค�่ำ
หรือ
จันทร์ดับ (New moon)
ซึ่งเป็นวันที่ดวงจันทร์อยู่ระหว่างโลกกับดวงอาทิตย์ หลังจากนั้นดวงจันทร์จะค่อยๆ
สว่างจนเต็มดวงอีกครั้ง เรียกช่วงนี้ว่า
ข้างขึ้น (Waxing)
โดยให้วันที่ดวงจันทร์สว่างเต็มดวงเป็นวันขึ้น 15 ค�่ำ
หรือเรียกว่า
จันทร์เพ็ญ (Full moon)
ซึ่งเป็นวันที่ดวงจันทร์โคจรมาอยู่ด้านตรงข้ามกับดวงอาทิตย์ ส่วนวันที่ดวงจันทร์
เคลื่อนที่ท�ำมุมฉากกับโลกและดวงอาทิตย์ จะท�ำให้เราเห็นดวงจันทร์สว่างครึ่งดวง เรียกวันแรม 8 ค�่ำ หรือวันขึ้น 8 ค�่ำ
สังเกตได้ว่า ปรากฏการณ์ข้างขึ้นข้างแรมเป็นปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นในรูปแบบที่ซ�้ำกันเป็นช่วงๆ โดยแต่ละช่วง
ใช้เวลาประมาณ 29.5 วัน ตามระยะเวลาการโคจรรอบโลกของดวงจันทร์ หากเริ่มสังเกตจากวันแรม 15 ค�่ำ ซึ่งเป็นวันที่เรา
ไม่สามารถเห็นส่วนสว่างของดวงจันทร์ วันต่อมาจะเป็นวันขึ้น 1 ค�่ำ และต่อมาจะเป็นวันขึ้น 2 ค�่ำ ไปเรื่อยๆ โดยส่วนสว่าง
ของดวงจันทร์ที่มองเห็นได้ก็จะเพิ่มขึ้นไปเรื่อย ๆ ในแต่ละวัน จนถึงวันขึ้น 15 ค�่ำ ซึ่งเป็นวันที่เราเห็นดวงจันทร์สว่างเต็มดวง
ต่อจากนั้นวันต่อมาจะเป็นวันแรม 1 ค�่ำ และวันแรม 2 ค�่ำ ไปเรื่อยๆ โดยส่วนสว่างของดวงจันทร์ที่มองเห็นได้จะลดลงไป
เรื่อยๆ ในแต่ละวัน จนถึงวันแรม 15 ค�่ำ
ขึ้น 7-8 ค�่ำ
แรม 7-8 ค�่ำ
ขึ้น 15 ค�่ำ
แรม 15 ค�่ำ
แสงอาทิตย์
ดิถีของดวงจันทร์ (Phases of the moon)