นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 185 พฤศจิกายน - ธันวาคม 2556

6 / 62

รูปที่ 5 ตัวอย่างกิจกรรมที่ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการทำ �งานของหน่วยความจำ�สำ�หรับการประมวลผล
บรรณานุกรม
Larkin, J. H. & Simon, H. A. (1987). Why a Diagram is (Sometimes) Worth Ten
Thousand Words. Cognitive Science , 11, 65-100.
Levine, D. R. (1982). Strategy use and estimation ability of college students.
Journal for Research in Mathematics Education, 13, 350-359.
Miller, G. A. (1956). The magical number seven, plus or minus two: Some limits
on our capacity for processing information. Psychological Review, 63(2),
81-97.
Ormrod, J. E. (2004). Human Learning (4th ed.). Upper Saddle River, NJ:
Pearson Prentice Hall.
Schneider, W., & Chein, J. (2003). Controlled & automatic processing:
Behavior, theory, and biological mechanisms. Cognitive Science , 27,
525-559.
Shiffrin, R. M., & Schneider, W. (1977). Controlled and automatic human
information processing: II. Perceptual learning, automatic attending and
a general theory. Psychological Review, 84(2), 127-190.
Tulving, E. (1983). Elements of Episodic Memory. New York: Oxford University
Press.
Tulving, E. (1993). What is episodic memory? . Current Directions in
Psychological Science, 2(3), 67-70.
การตีความคำ �ศัพท์ที่ไม่คุ้นเคยนั้น การที่กระบวนการการเรียน
รู้ทั้งหลายมักจะประกอบไปด้วยกิจกรรมย่อยจำ�นวนมากทำ �ให้สมอง
ต้องรับภาระหนักในการประมวลผลในขณะที่ทำ�กิจกรรมนั้น ๆ การ
ฝึกปฏิบัติอยู่เป็นประจำ�จึงมีส่วนสำ�คัญที่จะช่วยให้กิจกรรมย่อย
เหล่านี้กลายเป็นการทำ�งานแบบอัตโนมัติ ซึ่งจะส่งผลให้พื้นที่
ของสมองในดำ�เนินกิจกรรมย่อยในส่วนที่มีความยุ่งยากและซับ
ซ้อนมีเพิ่มมากยิ่งขึ้น การทำ�โจทย์แบบฝึกหัดอยู่เสมอ ๆ จะช่วย
ให้นักเรียนมีความสามารถในการแก้โจทย์ปัญหาได้เร็วขึ้น และมี
พื้นที่ให้สมองใช้ในการคิดแก้ปัญหาโจทย์ที่ยุ่งยากซับซ้อนได้อย่างมี
ประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น
3. การทำ �กิจกรรมเพื่อฝึกการจำ�และการประมวลผล
ถึงแม้ว่า มนุษย์จะมีขนาดของหน่วยความจำ �สำ�หรับการ
ประมวลผลของสมองค่อนข้างจำ�กัด แต่ก็มีกิจกรรมการละเล่นหลาย
กิจกรรมที่ครูและผู้ปกครองสามารถนำ�ไปใช้ในการพัฒนาหน่วยความ
จำ�สำ�หรับการประมวลผลของนักเรียนและบุตรหลานให้ทำ�งานอย่าง
มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น ซึ่งจะเป็นปัจจัยหนึ่งที่สำ�คัญต่อการเรียน
รู้และการแก้ปัญหาโจทย์ในวิชาฟิสิกส์ กิจกรรมเหล่านี้เป็นกิจกรรม
ที่ออกแบบขึ้นมา เพื่อฝึกให้หน่วยความจำ�สำ�หรับการประมวลผล
ทำ�งานที่หลากหลายในการคิด วิเคราะห์ และจำ�ข้อมูลจำ�นวนมาก
พร้อม ๆ กัน ตัวอย่างกิจกรรมเหล่านี้ เช่น การเล่นหมากฮอส การ
เล่นหมากรุก หรือการเล่นหมากล้อม (โกะ) เพื่อฝึกการจำ�ตำ�แหน่ง
ของตัวหมาก คิด วิเคราะห์ วางแผน และจำ �แนวทางในการเดิน
หมากแต่ละตัว พร้อมกับการคิดหาวิธีตั้งรับการเดินหมากของฝ่าย
ตรงข้าม การเล่นเกมจับคู่ไพ่ เพื่อฝึกการจำ�ตำ �แหน่งของไพ่แต่ละ
ใบ ซึ่งการที่จะเล่นเกมนี้ให้ได้ผลดีนั้น จะต้องมีการเว้นช่วงเวลาใน
การเปิดไพ่แต่ละคู่เป็นระยะเวลาหนึ่งก่อนที่จะมีการเปิดไพ่ครั้งต่อไป
เพื่อให้สมองได้ฝึกการจำ�และการท่องจำ� การเล่นเกมเลียนแบบท่า
เต้น เป็นกิจกรรมที่ให้ผู้เล่นเกมนี้ฝึกจำ�ท่าเต้นของผู้เล่นคนก่อนหน้า
พร้อมกับการคิดท่าเต้นของตัวเองเพิ่มลงไปเพื่อให้ผู้เล่นคนถัดไปทำ�
ตาม นอกจากกิจกรรมดังที่กล่าวมาข้างต้นแล้วยังมีกิจกรรมการละ
เล่นอื่น ๆ อีกมากมายที่ช่วยพัฒนาความสามารถของหน่วยความ
จำ�สำ �หรับการประมวลผล ซึ่งท่านผู้อ่านสามารถค้นหาได้ทั้งจาก
ทางอินเทอร์เน็ต หรือการละเล่นพื้นบ้านที่เรารู้จักคุ้นเคยกันนะครับ
การที่สมองของมนุษย์มีขนาดของหน่วยความจำ�สำ �หรับการ
ประมวลผลที่จำ�กัดนั้น ก็ไม่ได้ถือว่าเป็นเรื่องเลวร้ายซะทีเดียว เพราะ
การที่หน่วยความจำ�สำ�หรับการประมวลผลสามารถบรรจุข้อมูล
จำ�นวนมากเป็นระยะเวลานานได้พร้อมกัน ก็อาจจะส่งผลเสียต่อ
ประสิทธิภาพในการทำ�งานของสมองได้เช่นกัน ไม่ว่าจะเป็นปัญหาใน
การเลือกใช้ข้อมูลการเลือกลบข้อมูล และการใช้พลังงานในการรักษา
ข้อมูล การที่สมองของมนุษย์มีวิวัฒนาการมาจนมีขนาดของหน่วย
ความจำ�ระยะสั้นสำ�หรับการประมวลผลเท่ากับ 7±2 หน่วยข้อมูล
จึงถือว่ามีขนาดที่เหมาะสมต่อการดำ�เนินกิจกรรมในชีวิตประจำ�
วันแล้ว การบริหารจัดการระบบการประมวลผลของสมองให้มี
ประสิทธิภาพจึงขึ้นอยู่กับความสามารถของผู้ใช้ ไม่ว่าจะเป็นการ
หาวิธีการที่ช่วยในการจำ� การฝึกปฏิบัติให้กิจกรรมย่อยบางอย่าง
กลายเป็นการทำ�งานแบบอัตโนมัติ และการหากิจกรรมเพื่อเพิ่ม
ประสิทธิภาพในการทำ�งานของระบบประมวลผล สำ�หรับบทความ
เรื่องหน่วยความจำ�ของสมองสำ�หรับการประมวลผลนี้ผมก็ขอจบแต่
เพียงเท่านี้ ในบทความต่อไป ผมจะนำ�เสนอข้อมูลเกี่ยวกับการทำ�งาน
ของหน่วยความจำ�ระยะยาว ในหัวข้อต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นความสามารถ
ในการเก็บข้อมูล ปัจจัยที่ส่งผลต่อการเก็บข้อมูล และวิธีการจัดการ
ทำ�งานของหน่วยความจำ�ระยะยาวให้มีประสิทธิภาพ พบกันใหม่ใน
บทความต่อไปนะครับ
นิตยสาร สสวท. 6