นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 187 มีนาคม - เมษายน 2557

20 / 62

20
นิตยสาร สสวท.
(ที่มา:
ที่มาและความเป็นไป เด็ก ๆ ชอบขนม ขนมเจลลีเป็นขนม
ที่ทำ�ง่าย ทำ�ได้เองที่บ้าน ใคร ๆ ก็ทำ�ได้ ขั้นตอนการทำ�ขนม
เจลลีต้องชั่ง ตวง และวัดปริมาณของวุ้นและน้ำ� ซึ่งทักษะการวัด
เป็นทักษะปฏิบัติทางคณิตศาสตร์ที่เด็กควรทำ�ได้
แนวการจัดกิจกรรม แบ่งเป็นขั้นตามกระบวนการเทคโนโลยี
7 ขั้น
1. ขั้นกำ �หนดปญหาหรือความตองการ : ครูต้องทำ�ให้เกิด
ปัญหา ด้วยการนำ�ขนมเจลลีที่ไม่ค่อยอร่อยมาให้เด็ก ๆ ชิม (เช่น จืด
และแข็งเกินไป) จากนั้นชวนกันทำ�ขนมเจลลีที่อร่อยขึ้นตามความ
คิดของเด็ก สังเกตว่าในขั้นนี้ ครูเป็นผู้วางแผนสร้างสถานการณ์
ปัญหาให้เด็กสงสัย แล้วให้เด็กกำ�หนดความต้องการของตนเองว่า
จะทำ�ขนมเจลลีอย่างไรให้อร่อยกว่าขนมที่ครูนำ �มาให้ชิม
2. ขั้นรวบรวมขอมูล : ค้นหาข้อมูลว่าขนมเจลลีทำ�อย่างไร
อุปกรณ์มีอะไรบ้าง ครูอาจให้ข้อมูลตามความเหมาะสม และเตรียม
อุปกรณ์ทั้งหมด ในขั้นนี้ ถ้าเป็นเด็กเล็ก ครูอาจทำ�ให้นักเรียนดูไป
พร้อม ๆ กัน ถ้าเป็นเด็กโต ให้ทำ�เองเป็นกลุ่มโดยทำ �ตามวิธีที่ระบุ
ไว้ข้างกล่องวุ้นเจลาตินสำ�เร็จรูป เมื่อเด็กรู้ว่าขนมเจลลีทำ�ได้อย่างไร
ให้ทำ�เองและชิมก่อนไปสู่ขั้นต่อไป
3 . ขั้นเลือกวิธีการ วิธีการคือปัจจัยที่ส่งผลต่อ
ความอร่อยของขนมเจลลีที่ออกมา ครูควรถามว่า ขนมเจลลีที่ทำ�
อร่อยขึ้นไหม โดยถามเจาะจงไปที่ รสชาติ/ความหวาน/เปรี้ยว และ
ความยืดหยุ่นของขนมเจลลี เหลวเกินไป ยืดหยุ่นพอดี หรือว่าแข็ง
เกินไป จากนั้นให้นักเรียนทำ�ขนมเจลลีอีกครั้ง ให้ถูกใจตัวเองที่สุด
4. ขั้นออกแบบและปฏิบัติการ : เด็กจะต้องคิดว่า การ
ทำ�ขนมเจลลีให้มีรสหวานขึ้นหรือหวานน้อยลง จะทำ�อย่างไร
(เพิ่มหรือลดน้ำ�/วุ้น) การทำ�ขนมเจลลีให้ยืดหยุ่นพอดีถูกใจ (อาจ
เหลวหรือแข็ง ก็แล้วแต่ชอบ) จะทำ�ได้อย่างไร (เพิ่มลดน้ำ�/วุ้น)
ในขั้นนี้ ครูควรถามกระตุ้นเพื่อให้เด็กคิดให้ได้ว่า เขาควรทำ�
ขนมเจลลีหลาย ๆ แบบในคราวเดียว ด้วยส่วนผสมที่ต่างกัน
จากนั้นลงมือปฏิบัติ
5. ขั้นทดสอบ : ทดสอบด้วยการชิม ชิมคนเดียว
บางคน หรือ ทุกคน แล้วแสดงความเห็น
6. ขั้นปรับปรุงแกไข : ขั้นนี้ให้สรุปผลการชิม หากยังไม่
พอใจกับขนมเจลลีที่ทำ �ได้ ร่วมกันพิจารณาว่าควรปรับเปลี่ยนอะไร
บ้าง และปรับอย่างไร หรือพิจารณาปัจจัยใหม่อื่น ๆ (รูปแบบของ
ภาชนะ/อุณหภูมิ/ระยะเวลาการแช่ ฯลฯ) แล้วลงมือปฏิบัติ
7. ขั้นประเมินผล : ให้เด็กชิมขนมเจลลีหลังการปรับปรุง
แล้วประเมินว่า ถูกใจแล้วหรือยัง ถ้ายัง ควรปรับอะไรและอย่างไร
อีก จากนั้นให้เด็กเขียนสรุปสูตรส่วนผสมและวิธีการทำ�ขนมเจลลี
ที่ตัวเองถูกใจ ส่งครูและแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับเพื่อนกลุ่มอื่น
ตัวอย่างกิจกรรม “ทำ�ว่าวกันเถอะ”
ที่มาและความเป็นไป ตัวอย่างกิจกรรม STEM ที่
เกี่ยวกับเรขาคณิต รูปเหลี่ยมชนิดต่าง ๆ ที่เด็กได้เรียน
เช่น กระเบื้องปูพื้นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส ผ้าขาวม้ารูปสี่เหลี่ยม
ผืนผ้า ทำ�ไมรูปสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูนจึงได้ชื่อนี้ และโยงมาที่
รูปว่าว ผู้เขียนอยากให้เด็กได้ทำ�ว่าวเองและได้เล่นว่าวจริง ๆ
แต่ว่าวต้องการลมและบริเวณโล่งกว้าง จึงอาจเป็นข้อจำ�กัดของ
กิจกรรมนี้ ผู้เขียนค้นข้อมูลเพิ่มเติมและพบรูปว่าวตัวเล็กที่ใช้แรง
จากพัดลม
เมื่อผู้เขียนได้ทดลองทำ�ว่าวตัวเล็กและใช้พัดลมเป่า พบว่า
ลมหมุนจากพัดลมไม่ช่วยให้ว่าวตัวเล็กลอยได้ตามที่คิดไว้ ว่าว
ตัวเล็กที่ทำ�ขึ้นอาจยังไม่ดีพอ ณ จุดนี้ ดูเหมือนว่า เราสามารถเริ่ม
กระบวนการเทคโนโลยี ในขั้นกำ�หนดปญหาหรือความตองการ ได้
แล้ว ปัญหาคือ จะทำ�อย่างไรให้ว่าวตัวเล็กลอยอยู่ได้ด้วยแรงลมจาก
พัดลม นอกจากนี้อาจมองไปถึงกระบวนการเทคโนโลยีขั้นอื่นได้ด้วย
เช่น ขั้นออกแบบและปฏิบัติการ ทำ�ได้แน่นอน เพราะมีหลายปัจจัยที่
เกี่ยวข้องกับการลอยได้ของว่าวให้ทดลองปรับเปลี่ยนได้ เช่น ทำ�ให้
ตัวเล็กลงกว่าเดิม เปลี่ยนชนิดของกระดาษ เปลี่ยนชนิดและความ
ยาวของเชือก เปลี่ยนตำ�แหน่งหรือวิธีการผูกเชือกติดกับตัวว่าว ต่อ
มาได้ค้นพบว่าวิธีการแก้ไขปัญหาอาจทำ�ได้ง่าย ๆ ด้วยการปรับที่
พัดลม ไม่ใช่ที่ตัวว่าว ดังรูป