นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 192 มกราคม - กุมภาพันธ์ 2558

14 / 62

สุพรรณี ชาญประเสริฐ
ผู้อ�ำนวยการสาขาเคมี สสวท. / e-mail:
ตามที่ทราบกันดีอยู่แล้วว่า การจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 ส่วนหนึ่งมีเป้าหมายเพื่อพัฒนาทักษะการคิดระดับสูงที่เรียกว่าทักษะ
การเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 เพื่อเตรียมพร้อมในการแก้ปัญหาใหม่ของโลกอนาคต ทุกคนควรรู้ว่าจะน�ำความรู้และทักษะไปใช้อย่างไร ดังนั้น
เพื่อให้บรรลุเป้าหมายของการเสริมสร้างทักษะในศตวรรษที่ 21 การออกแบบการจัดการเรียนรู้ด้วยแนวทางและวิธีการใหม่ ๆ ให้ตอบสนอง
ทักษะเหล่านั้นจึงเป็นสิ่งที่จ�ำเป็น
การออกแบบการจัดการเรียนรู้ตามแนวทางสะเต็มศึกษา
กับการพัฒนาทักษะในศตวรรษที่ 21
ปัญหาที่ส�ำคัญอีกประการหนึ่งที่หลายท่านคงจะได้ยินบ่อยครั้งที่ว่าการจัดการเรียนรู้ยังมีช่องว่างอยู่มากระหว่างความรู้และ
ทักษะที่นักเรียนส่วนใหญ่ได้เรียนในโรงเรียนกับความรู้และทักษะที่พวกเขาต้องการใช้เป็นต้นแบบในสังคม ชุมชน และในสถานที่
ท�ำงาน ซึ่งในสหรัฐอเมริกาก็พบว่ามีปัญหาที่คล้ายกัน เพราะฉะนั้นแนวทางการจัดการเรียนรู้จึงควรเป็นแนวทางที่สามารถพัฒนา
ทักษะในศตวรรษที่ 21 และมีการเชื่อมโยงความรู้สู่ชีวิตจริง
แผนภาพข้างล่างนี้แสดงความสัมพันธ์ขององค์ประกอบของการจัดการเรียนรู้ซึ่งนักการศึกษาจะท�ำอย่างไรที่จะบูรณาการ
สิ่งเหล่านี้เพื่อออกแบบการเรียนรู้ให้กับผู้เรียน
เมื่อพิจารณาองค์ประกอบของการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21 จะพบว่านอกจากองค์ความรู้ของเนื้อหาวิชาต่างๆ แล้ว ยัง
ต้องค�ำนึงถึงทักษะพื้นฐานที่จ�ำเป็น ได้แก่ การอ่านออก เขียนได้ และค�ำนวณเป็น รวมทั้งทักษะการคิดวิเคราะห์และการแก้ปัญหา
การสื่อสาร การท�ำงานร่วมกัน ความคิดสร้างสร้างสรรค์และนวัตกรรม นอกจากนี้การจัดบรรยากาศการเรียนรู้ที่ส่งเสริมสร้างทัศนคติ
และแรงจูงใจในการเรียน การกระตุ้นให้คิด การใช้ข้อมูลข่าวสาร สื่อ เทคโนโลยีอย่างมีประสิทธิภาพ และส่งเสริมให้มีสิ่งแวดล้อม
ที่ช่วยพัฒนาทักษะชีวิตและงานอาชีพก็เป็นองค์ประกอบที่ล้วนมีความส�ำคัญ
การจัดการเรียนรู้ตามแนวทางสะเต็มศึกษาเป็นการจัดการเรียนรู้แนวทางหนึ่งในการเตรียมคนให้มีสมรรถนะเพื่อด�ำรงชีวิตใน
ศตวรรษที่ 21 ซึ่งครูหลายท่านอาจเคยเห็นตัวอย่างกิจกรรมการเรียนรู้ตามแนวทางสะเต็มศึกษามาบ้างแล้ว แต่ก็มักมีค�ำถามที่ครู
ถามกันมากและมีความกังวล คือ ถ้าครูจะออกแบบกิจกรรมและจัดการเรียนรู้ด้วยตนเองจะท�ำอย่างไร ดังนั้นผู้เขียนจึงขอน� ำเสนอ
ตัวอย่างโครงร่างของขั้นตอนการออกแบบกิจกรรมตามแนวทางสะเต็มศึกษา ซึ่งครูอาจใช้เป็นแนวทางในการออกแบบกิจกรรม
การเรียนรู้ ทั้งนี้ตัวอย่างนี้เป็นตัวอย่างที่มีการจัดการเรียนรู้แบบ 5E ที่เน้นกระบวนการสืบเสาะหาความรู้ด้วยตนเอง
การสร้างทัศนคติและแรงจูงใจในการเรียน
ทักษะที่เกี่ยวข้องกับการ
ใช้ชีวิตและอาชีพ
การใช้ข้อมูลข่าวสาร สื่อ เทคโนโลยี
อย่างมีประสิทธิภาพ
การกระตุ้นให้คิด
ความรู้ด้าน
เนื้อหาวิชา
ทักษะพื้นฐาน
อ่านออก
เขียนได้
ค�ำนวณเป็น
ทักษะการคิดวิเคราะห์
และการแก้ปัญหา
การสื่อสาร การท�ำงานร่วมกัน
ความคิดสร้างสรรค์
และนวัตกรรม
ภาพ องค์ประกอบของการจัดการเรียนรู้ในศตวรรษที่ 21