นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 188 พฤษภาคม

ปีที่ 42 ฉบับที่ 188 พฤษภาคม - มิถุนายน 2557

การจัดการเรียนรู้แบบโครงงานในชั้นเรียนสามารถเริ่มต้น

ได้จากการที่ครูกำ

�หนดขอบเขตหรือหัวข้อของการทำ

�โครงงาน

อย่างกว้าง ๆ ตามมาตรฐานการเรียนรู้และตัวชี้วัดตามหลักสูตร

ของกลุ่มสาระวิชา จากนั้นจัดสถานการณ์ที่กระตุ้นให้ผู้เรียน

เกิดความสงสัยหรือสนใจ อันจะนำ

�ไปสู่การกำ

�หนดปัญหา

ของโครงงานที่ผู้เรียนจะไปหาคำ

�ตอบต่อไป สถานการณ์ที่นำ

�

ไปสู่การทำ

�โครงงานนี้อาจจะได้มาจาก ข่าว บทความ เหตุการณ์

หรือสถานการณ์ปัญหาที่พบจริงในชีวิตประจำ

�วัน หรือปัญหา

ของคนในสังคมที่ต้องการความช่วยเหลือหรือการแก้ไข

เมื่อผู้เรียนได้ปัญหาหรือคำ

�ถามที่นำ

�ไปสู่การทำ

�โครงงาน

อย่างชัดเจนแล้ว ผู้สอนมีบทบาทในการกระตุ้นให้ผู้เรียนออกแบบ

และวางแผนวิธีการในการหาคำ

�ตอบและกำ

�หนดขั้นตอนใน

การทำ

�งานของตนเอง จากนั้นให้ผู้เรียนลงมือปฏิบัติตามขั้นตอน

และวิธีการที่กำ

�หนดขึ้น โดยผู้สอนเป็นผู้คอยสนับสนุนด้านสื่อ

วัสดุอุปกรณ์แหล่งเรียนรู้ต่าง ๆ ตลอดจนวิทยากรหรือผู้เชี่ยวชาญที่

จะมาช่วย เหลือผู้ เรียนตามความจำ

� เป็น และติดตาม

ความก้าวหน้าของการทำ

�งานของผู้เรียนตลอดจนคอยให้

คำ

�ชี้แนะ และให้ความรู้เพิ่มเติมที่จำ

�เป็น หรือช่วยเหลือผู้เรียน

ให้สามารถทำ

�ตามแผนการที่วางไว้ได้จนบรรลุตามวัตถุประสงค์

หรือเป้าหมายที่ผู้เรียนกำ

�หนดไว้ ในช่วงท้ายของการทำ

�โครงงาน

ผู้เรียนจะต้องมีการเผยแพร่หรือนำ

�เสนอกระบวนการและผลที่

ได้จากการทำ

�โครงงานให้ผู้อื่นได้รับทราบเพื่อรับการประเมิน

และข้อเสนอแนะหรือผลสะท้อนกลับทั้งจากผู้สอน เพื่อน และ

บุคคลอื่น ๆ เช่น ผู้ปกครอง ผู้เชี่ยวชาญที่เกี่ยวข้อง หรือ บุคคล

ทั่วไปในชุมชน

ระยะเวลาที่ใช้ในการจัดการเรียนรู้แบบโครงงานมีความ

ยืดหยุ่น ขึ้นอยู่กับกระบวนการในการสืบเสาะหาความรู้เพื่อ

ให้ได้มาซึ่งข้อมูลและตัวข้อมูลที่ได้มาว่ามีความลึกซึ้ง

เพียงพอที่จะตอบคำ

�ถามที่ผู้เรียนสงสัยหรือสนใจอยากจะรู้หรือไม่

ซึ่งระยะเวลาในการจัดการเรียนรู้แบบโครงงานเรื่องหนึ่ง

อาจจะใช้เวลาหนึ่งสัปดาห์ หรืออาจจะใช้เวลาสองถึงสามเดือนก็ได้

สำ

�หรับในสะเต็มศึกษา ซึ่งเป็นแนวทางการจัดการศึกษา

ที่บูรณาการวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์ เทคโนโลยี และ

วิศวกรรมศาสตร์ โดยเน้นการนำ

�ความรู้ไปใช้แก้ปัญหา

ในชีวิตจริงและการพัฒนากระบวนการหรือผลผลิตใหม่

ที่เป็นประโยชน์ต่อการดำ

�เนินชีวิต ได้แนะนำ

�ทางเลือก

หนึ่งของการจัดการเรียนรู้ที่ผู้สอนสามารถทำ

�ได้คือการจัด

สะ เ ต็มศึกษา โดยใช้กระบวนการ เรียนรู้แบบโครง งาน

เพื่อแก้ไขปัญหาที่พบเห็นในชีวิตจริง ซึ่งจะทำ

�ให้ผู้เรียนได้รับ

ประสบการณ์ที่พัฒนาทักษะชีวิตและความคิดสร้างสรรค์

อันนำ

�ไปสู่การสร้างนวัตกรรม ผู้เรียนที่มีประสบการณ์ใน

การทำ

�โครงงานสะเต็มจะมีความพร้อมในการปฏิบัติงานที่

ต้องใช้องค์ความรู้ และทักษะด้านวิทยาศาสตร์ คณิตศาสตร์

และเทคโนโลยีในภาคการผลิตและการบริการที่สำ

�คัญต่อ

อนาคตของประเทศ

อ ย่ า ง ไ ร ก็ ต า ม แ ม้ จ ะ เ ห็ น ไ ด้ อ ย่ า ง ชั ด เ จ น ว่ า

การจัดการเรียนรู้แบบโครงงานสามารถส่งเสริมการเรียนรู้

สะเต็มศึกษาให้กับผู้เรียนในศตวรรษที่ 21 แต่ผู้สอนหลายท่าน

ยังขาดความ เข้า ใจที่ชัด เจนว่าการจัดการ เรียนรู้แบบ

โครงงานคืออะไร มีกระบวนการจัดการเรียนรู้อย่างไร

และลักษณะสำ

�คัญของการจัดการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพ

เป็นอย่างไร ในบทความนี้จึงจะให้ข้อมูลเบื้องต้นเพื่อตอบ

คำ

�ถามเหล่านี้

การจัดการเรียนรู้แบบโครงงานมีกระบวนการอย่างไร

การจัดการเรียนรู้แบบโครงงานมีกระบวนการหรือขั้นตอน

ในการจัดการเรียนรู้ที่ไม่ตายตัว เน้นที่การนำ

�กระบวนการ

ในการทำ

�โครงงาน (project) มาใช้เป็นแนวทางหรือขั้นตอน

ของกิจกรรมการเรียนรู้ในชั้นเรียน ดังนั้นในบางครั้ง การ

จัดการเรียนรู้ในรูปแบบนี้จึงถูกเรียกว่า การจัดการเรียนรู้โดยใช้

โครงงานเป็นฐาน ซึ่งแตกต่างไปจากการการทำ

�โครงงานสั้น ๆ

หลังเรียนจบแต่ละหน่วยการเรียนรู้ หรือ การมอบหมายให้ผู้เรียน

ไปทำ

�โครงงานนอกเวลาเรียน หรือ กิจกรรมเพิ่มเติมจากการเรียน

การสอนตามรายวิชาทั่วไป การจัดประสบการณ์การเรียนรู้

แบบโครงงานจึงเปรียบเหมือนอาหารจานหลักไม่ใช่ของหวานตบท้าย