นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 197 พฤศจิกายน - ธันวาคม 2558

24 / 61

การเรียนรู้เรื่องการวัดในวิชาคณิตศาสตร์ นอกเหนือ
จากที่นักเรียนจะได้รู้จักกับหน่วยการวัดระบบต่าง ๆ ที่ใช้กัน
ทั้งในประเทศไทยและทั่วโลกแล้ว ทักษะส�ำคัญอีกประการ
หนึ่งก็คือ นักเรียนควรสามารถเปลี่ยนหน่วยการวัดทั้งใน
ระบบเดียวกันและต่างระบบกันได้ เพื่อน�ำไปใช้แก้ปัญหา
ต่าง ๆ ในชีวิตจริง และสามารถน�ำความรู้เรื่องอัตราส่วน
มาประยุกต์ใช้ในการเปลี่ยนหน่วยการวัดต่าง ๆ
บทความนี้จะแสดงกรณีความผิดพลาดจาก
การเปลี่ยนหน่วยการวัดที่เคยเกิดขึ้นในชีวิตจริงจ�ำนวน 5 กรณี
ที่ยังเป็นตัวอย่างที่กล่าวถึงกันอยู่เสมอ โดยเรียงตามล� ำดับ
เวลาที่เกิดขึ้นดังต่อไปนี้
ความช�ำชาญและความแม่นย�ำในการใช้หน่วยการวัด
ต่าง ๆ ถือเป็นสิ่งส�ำคัญ และเป็นทักษะพื้นฐานในการเรียนรู้ด้าน
วิทยาศาสตร์ วิศวกรรมศาสตร์ รวมทั้งเทคโนโลยีต่าง ๆ อย่าง
ไม่อาจละเลยได้ ซึ่งถึงแม้ว่าการใช้หน่วยการวัดให้ถูกต้อง
จะเป็นเรื่องส� ำคัญ แต่ในอดีตกลับปรากฏว่ามีความผิดพลาด
อันใหญ่หลวงเกิดขึ้นเมื่อนักวิทยาศาสตร์ วิศวกร และผู้ที่
ท� ำงานด้านสาธารณสุขบางคนท� ำงานเลินเล่อจนส่งผล
เสียหายในระดับไม่คาดฝันดังกรณีต่าง ๆ ที่จะกล่าวต่อไปใน
บทความนี้ กรณีเหล่านี้น่าจะเป็นอุทาหรณ์ที่ดีที่จะช่วยเน้นย�้ำ
ให้ผู้เรียนเห็นความส�ำคัญของการค�ำนวณหน่วยการวัดค่า
ต่าง ๆ ให้ถูกต้อง อีกทั้งยังเป็นตัวอย่างแสดงถึงธรรมชาติ
ของความผิดพลาดของมนุษย์ (human foible) ที่แม้ว่าจะ
ช่วยกันระมัดระวังและถี่ถ้วนกันสักเพียงใด ก็ยังสามารถ
ท� ำงานบกพร่องกับความผิดพลาดเล็ก ๆ น้อย ๆ เช่นนี้ได้
หายนะแห่งการเปลี่ยน
หน่วยการวัด กับกรณี
พิบัติในชีวิตจริง
ดร.อลงกต ใหม่ด้วง
นักวิชาการ สาขาคณิตศาสตร์ สสวท. / e-mail:
1. สหรัฐฯ สะดุดหลักไมล์ในสงครามโลกครั้งที่สอง (ค.ศ. 1945)
ในช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง เมื่อกองทัพสหรัฐอเมริกา
มีปฏิบัติการเข้ายึดพื้นที่เกาะเปเลลิวในมหาสมุทรแปซิฟิกจาก
กองทัพญี่ปุ่น จากรายงานการบุกเข้าเกาะเปเลลิวครั้งแรกใน
ช่วงเดือนกันยายน ค.ศ. 1941 พบว่าประสบความล้มเหลว
เนื่องจากกองทัพบกสหรัฐอเมริกาได้ก�ำหนดหน่วยการบอก
ระยะทางของเครื่องเรดาร์เป็น ไมล์บก หรือ statute mile
(1 ไมล์บกเท่ากับ 1.609344 กิโลเมตร) ในขณะที่ฝ่ายนาวิกโยธิน
ของกองทัพสหรัฐอเมริการายงานตัวเลขที่ได้จากเครื่องเรดาร์
เหล่านี้ด้วยหน่วย ไมล์ทะเล หรือ nautical mile (1 ไมล์ทะเล
เท่ากับ 1.852 กิโลเมตร) การบอกต�ำแหน่งของกองทัพบก
และกองทัพเรือของสหรัฐอเมริกาจึงไม่ตรงกัน จนประสบ
ความล้มเหลวในการบุกเข้ายึดเกาะเปเลลิวครั้งแรกไปในที่สุด
ปัจจุบันกองทัพสหรัฐอเมริกาได้หันมาใช้ระบบเมตริก
อันเป็นมาตรฐานสากลในการระบุหน่วยการวัดต่าง ๆ เพื่อ
ป้องกันความผิดพลาดที่อาจเกิดขึ้นจากการใช้หน่วยระบบ
อังกฤษ โดยเฉพาะหน่วยความยาวไมล์บกและไมล์ทะเลที่สับสน
กันอยู่บ่อยครั้ง แม้ว่าทหารส่วนใหญ่จะยังคุ้นเคยกับหน่วย
การวัดระบบอังกฤษมากกว่า
รูปที่ 1: กองทัพสหรัฐอเมริกาเข้ายึดเกาะเปเลลิวหลัง
ความผิดพลาดในการรายงานหน่วยไมล์จากการเข้ายึดครั้งแรก
(ภาพจาก )
นิตยสาร สสวท.
24