นิตยสาร สสวท. ฉบับที่ 200 พฤษภาคม - มิถุนายน 2559

16 / 62

16
นิตยสาร สสวท
ส�ำหรับแนวทางการปฏิบัติตัวเพื่อหลีกเลี่ยงภัย
คลื่นความร้อนก็อาจท�ำได้โดยพยายามอยู่ในที่ร่มที่มีอากาศ
ถ่ายเทได้สะดวก หลีกเลี่ยงการออกก�ำลังกายหรือท�ำกิจกรรม
ที่ใช้ก�ำลังมากกลางแดดที่ร้อนจัด ดื่มน�้ำอย่างสม�่ำเสมอ
ไม่ปล่อยให้ร่างกายขาดน�้ำ งดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ และ
สวมใส่เสื้อผ้าหลวมๆ เพื่อให้ร่างกายระบายเหงื่อได้ดี
หากมีอาการโรคตะคริวแดด (Heat cramp) ซึ่งแสดงอาการ
ปวดกล้ามเนื้อ โดยเฉพาะที่บริเวณหน้าท้องและขา อุณหภูมิ
ร่างกายจะเปลี่ยน เหงื่อจะออกมาก ร่างกายจะกระหายน�้ำ
และหัวใจเต้นเร็ว ควรบรรเทาอาการโดยรีบเข้าที่ร่ม และดื่มน�้ำ
และเกลือแร่ หรือหากเป็นโรคเพลียแดด (Heat exhaustion)
ซึ่งมีอาการ อ่อนเพลีย วิงเวียนศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน หน้ามืด
ความดันต�่ำ และอุณหภูมิของร่างกายอาจเพิ่มสูงได้ ถ้าผู้ป่วย
มีอาการไม่รุนแรง ควรปฐมพยาบาลโดยให้ผู้ป่วยนอนอยู่ในที่
เย็นสบาย ที่มีอากาศถ่ายเทได้ดี ให้ดื่มน�้ำและเกลือแร่ แต่ใน
กรณีคนไข้ที่มีอาการรุนแรงต้องน�ำส่งโรงพยาบาลโดยเร็วที่สุด
ในกรณีเกิดโรคลมแดด (Heat stroke) ซึ่งเป็นภาวะ
ผิดปกติของระบบประสาทส่วนกลางที่ไม่สามารถควบคุม
อุณหภูมิร่างกายได้ ท�ำให้อุณหภูมิร่างกายสูงขึ้นกว่า 40˚C
ผู้ป่วยจะต้องหยุดท�ำกิจกรรมต่างๆ ทันที และควรรีบน�ำตัวส่ง
โรงพยาบาลโดยด่วน เนื่องจากอาการอาจรุนแรงจนถึงขั้นเสียชีวิต
โรคลมแดดมีอาการเบื้องต้นคล้ายกับโรคเพลียแดด แต่อาจมี
อาการรุนแรงเพิ่มเติม เช่น ไม่มีเหงื่อออก หัวใจเต้นผิด
จังหวะ หายใจเร็ว เพ้อ ชัก ไตล้มเหลว มีการตายของเซลล์ตับ
รวมถึงมีการบวมของปอดจากการคั่งของของเหลว ช็อค
หมดสติ และเกิดการล้มเหลวในการท�ำงานของอวัยวะต่างๆ
การปฐมพยาบาลผู้ป่วยเบื้องต้นสามารถท�ำได้โดยรีบน�ำ
ผู้ป่วยเข้าที่ร่ม ให้ผู้ป่วยนอนราบ ยกเท้าสูงทั้งสองข้างเพื่อให้
เลือดหมุนเวียนไปเลี้ยงสมองได้ และใช้ผ้าชุบน�้ำเช็ดตามตัว
โดยเฉพาะตามข้อพับต่างๆ ร่วมกับการใช้พัดลมเป่า เพื่อช่วย
ระบายความร้อนออกจากร่างกายให้เร็วที่สุด
บรรณานุกรม
National Oceanic and Atmospheric Administration. Heat wave: A major summer killer. สืบค้นเมื่อ 25 มีนาคม 2559,
จาก
ส�ำนักเผยแพร่และประชาสัมพันธ์ กรมควบคุมโรค. คลื่นความร้อน. สืบค้นเมื่อ 25 มีนาคม 2559,
จาก
สุดท้ายนี้ ท่านผู้อ่านคงได้ค�ำตอบที่ครอบคลุมทุก
ประเด็นที่เกี่ยวกับคลื่นความร้อนแล้วนะคะ แม้ประเทศไทย
ยังไม่มีรายงานการเกิดคลื่นความร้อน แต่ก็เป็นไปได้ว่าวัน
หนึ่งในบ้านเมืองเราอาจเกิดปรากฏการณ์นี้ได้ หรือท่านผู้อ่าน
อาจต้องเดินทางไปยังประเทศที่มักประสบภัยคลื่นความร้อน
ดังนั้น การมีความรู้เกี่ยวกับปรากฏการณ์นี้จึงเป็นประโยชน์ใน
การป้องกันภัยจากคลื่นความร้อนที่อาจเกิดขึ้นกับตัวเองได้
และผู้อ่านยังสามารถให้การปฐมพยาบาลหรือช่วยเหลือเบื้องต้น
แก่ผู้อื่นที่ประสบภัยจากคลื่นความร้อนได้อย่างเหมาะสม
อีกด้วย อย่างไรก็ดี ขอให้ผู้อ่านทุกท่านห่างไกลจากภัยของ
คลื่นความร้อน
การปฐมพยาบาลผู้ป่วยเบื้องต้นในกรณีเกิดโรคลมแดด (Heat stroke)
ที่มา:
อาการโรคตะคริวแดด (Heat cramp)
ที่มา:
ขอขอบคุณ อาจารย์บุศราสิริ ธนะ ผู้ช�ำนาญ สาขาโลก ดาราศาสตร์
และอวกาศ สสวท. ในการให้ค�ำปรึกษาทางวิชาการ